چگونه از فرسودگی شغلی مصون بمانیم؟
چهارشنبه, ۲۶ شهریور ۱۳۹۳، ۱۰:۲۷ ق.ظ
"دیگر علاقه ای به انجام این کار ندارم" ؛ گذشتن جملاتی شبیه این از ذهن، نشان دهنده ابتلای فرد به ˈفرسودگی شغلیˈ است.
به گزارش ایرنا، اصطلاح 'فرسودگی شغلی' به خستگی ناشی از فشارهای موجود در محل کار و همچنین علایم و حالات تحلیل رفتگی قوا، سرخوردگی و گوشه گیری در کارکنان گفته می شود.
ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ ﺷﻐﻠﻲ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ در ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺎرآﻳﻲ، از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮوی اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﻳﺠﺎد ﻋـﻮارض ﺟﺴﻤﻲ و رواﻧﻲ به شمار می رود.
فرسودگی شغلی، فرآیندی آهسته است که به تدریج پیشرفت می کند و اگر به علائم هشداردهنده آن توجه نشود، می تواند کارکنان را تحت سیطره خود قرار دهد.
*نشانه های جسمی فرسودگی شغلی:
علائم و نشانه های فرسودگی در ابتدا جزئی هستند اما با گذشت زمان، بدتر می شوند.
احساس خستگی و فرسودگی و در اغلب اوقات سردرد زیاد، کمردرد، درد مفاصل، داشتن حس امنیت کم و احساس بیماری زیاد و تغییر در عادات خواب و اشتها از جمله علائم و نشانه های جسمی فرسودگی شغلی به شمار می روند.
**علائم و نشانه های روانی فرسودگی شغلی:
احساس شکست و شک نسبت به خود، از دست دادن انگیزه، احساس بی کسی دائم، افتادگی و سرماخوردگی نیز از علائم و نشانه های روانی فرسودگی شغلی هستند.
فرسودگی شغلی به طور فزاینده ای بدگمانی و دید منفی نسبت به اطرافیان، کسالت روانی و احساس تنهایی در دنیا، کاهش رضایت و شکست را افزایش می دهد.
**علائم و نشانه های رفتاری فرسودگی شغلی:
فرسودگی شغلی علاوه بر علائم جسمانی و روانی دارای مجموعه ای از نشانه های رفتاری مانند فرار از مسوولیت و استفاده از دارو برای کنارآمدن با موضوع نیز هست.
کناره گیری از جمع، انتقال فرسودگی خود به دیگران، به تعویق انداختن و زمان دار بودن انجام کارها، فرار از کار با دیرکردن و زود رفتن از دیگر علائم رفتاری فرسودگی شغلی است.
**ارتباط مستقیم فرسودگی شغلی با فشارهای روانی در محیط کار
روانشناس صنعت سازمانی می گوید: یکی از مفاهیمی که در سال های اخیر توجه روانشناسان کار، روانشناسان بهره وری و روانشناسان صنعتی و سازمانی را به خود معطوف داشته، نشانه ها، علل و آثار فرسودگی شغلی است.
زینب احمدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می افزاید: محیط بشر شامل عوامل فیزیکی، اجتماعی و روانی است که هر کدام در وضعیت سلامتی بشر نقش مهمی دارند.
به گفته وی، یکی از عوامل استرس زا در انسان، محیط کار او بوده که می تواند دیگر حیطه های زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد.
وی اضافه می کند: قسمت عمده ای از زندگی روزانه هر شخص صرف اشتغال به کار می شود و فرسودگی شغلی با فشار های روانی حین کار ارتباط مستقیم دارد.
این روانشناس صنعت سازمانی خاطرنشان می کند: فشارهای روانی وقتی رخ می دهد که عدم تعادل بین مطالبات و خواسته های محیطی با توانایی فرد برای پاسخ دادن به آنها وجود داشته باشد.
احمدی یادآور می شود: فرسودگی شغلی یک تجربه فردی مربوط به زمینه های کاری است و عوامل موقعیتی و ویژگیهای فردی، ارتباط تنگاتنگی با پدیده فرسودگی شغلی دارند.
وی تصریح می کند: تعارض نقش، ابهام نقش و ازدیاد نقش، کارکنان را دچار فرسودگی شغلی می کند.
وی در تعریف 'تعارض نقش' می گوید: در جامعه صنعتی نوین از بیشتر افراد انتظار می رود که به الزام های بیش از یک نقش تن در دهند و احتمال زیاد می رود که این نقش ها با یکدیگر در تناقض باشند.
ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ ﺷﻐﻠﻲ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ در ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺎرآﻳﻲ، از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮوی اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﻳﺠﺎد ﻋـﻮارض ﺟﺴﻤﻲ و رواﻧﻲ به شمار می رود.
فرسودگی شغلی، فرآیندی آهسته است که به تدریج پیشرفت می کند و اگر به علائم هشداردهنده آن توجه نشود، می تواند کارکنان را تحت سیطره خود قرار دهد.
*نشانه های جسمی فرسودگی شغلی:
علائم و نشانه های فرسودگی در ابتدا جزئی هستند اما با گذشت زمان، بدتر می شوند.
احساس خستگی و فرسودگی و در اغلب اوقات سردرد زیاد، کمردرد، درد مفاصل، داشتن حس امنیت کم و احساس بیماری زیاد و تغییر در عادات خواب و اشتها از جمله علائم و نشانه های جسمی فرسودگی شغلی به شمار می روند.
**علائم و نشانه های روانی فرسودگی شغلی:
احساس شکست و شک نسبت به خود، از دست دادن انگیزه، احساس بی کسی دائم، افتادگی و سرماخوردگی نیز از علائم و نشانه های روانی فرسودگی شغلی هستند.
فرسودگی شغلی به طور فزاینده ای بدگمانی و دید منفی نسبت به اطرافیان، کسالت روانی و احساس تنهایی در دنیا، کاهش رضایت و شکست را افزایش می دهد.
**علائم و نشانه های رفتاری فرسودگی شغلی:
فرسودگی شغلی علاوه بر علائم جسمانی و روانی دارای مجموعه ای از نشانه های رفتاری مانند فرار از مسوولیت و استفاده از دارو برای کنارآمدن با موضوع نیز هست.
کناره گیری از جمع، انتقال فرسودگی خود به دیگران، به تعویق انداختن و زمان دار بودن انجام کارها، فرار از کار با دیرکردن و زود رفتن از دیگر علائم رفتاری فرسودگی شغلی است.
**ارتباط مستقیم فرسودگی شغلی با فشارهای روانی در محیط کار
روانشناس صنعت سازمانی می گوید: یکی از مفاهیمی که در سال های اخیر توجه روانشناسان کار، روانشناسان بهره وری و روانشناسان صنعتی و سازمانی را به خود معطوف داشته، نشانه ها، علل و آثار فرسودگی شغلی است.
زینب احمدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می افزاید: محیط بشر شامل عوامل فیزیکی، اجتماعی و روانی است که هر کدام در وضعیت سلامتی بشر نقش مهمی دارند.
به گفته وی، یکی از عوامل استرس زا در انسان، محیط کار او بوده که می تواند دیگر حیطه های زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد.
وی اضافه می کند: قسمت عمده ای از زندگی روزانه هر شخص صرف اشتغال به کار می شود و فرسودگی شغلی با فشار های روانی حین کار ارتباط مستقیم دارد.
این روانشناس صنعت سازمانی خاطرنشان می کند: فشارهای روانی وقتی رخ می دهد که عدم تعادل بین مطالبات و خواسته های محیطی با توانایی فرد برای پاسخ دادن به آنها وجود داشته باشد.
احمدی یادآور می شود: فرسودگی شغلی یک تجربه فردی مربوط به زمینه های کاری است و عوامل موقعیتی و ویژگیهای فردی، ارتباط تنگاتنگی با پدیده فرسودگی شغلی دارند.
وی تصریح می کند: تعارض نقش، ابهام نقش و ازدیاد نقش، کارکنان را دچار فرسودگی شغلی می کند.
وی در تعریف 'تعارض نقش' می گوید: در جامعه صنعتی نوین از بیشتر افراد انتظار می رود که به الزام های بیش از یک نقش تن در دهند و احتمال زیاد می رود که این نقش ها با یکدیگر در تناقض باشند.
**چطور از فرسودگی شغلی مصون بمانیم؟
روانشناس صنعت سازمانی می گوید: در صورتی که فردی از فرسودگی شغلی رنج می برد یا می خواهد از ابتلا به آن مصون بماند باید از برنامه های متنوع برای بهبود وضعیت بدنی خود استفاده کند.
احمدی به اینگونه افراد توصیه می کند از روش های خاص ایجاد آرامش مانند دوره های استراحت کوتاه مدت استفاده کنند و همچنین از برنامه های غذایی مناسب، خواب کافی و رفتن به دامن طبیعت بهره گیرند.
**داشتن نگرش منفی از پیامدهای فرسودگی شغلی
روانشناس صنعت سازمانی یادآور می شود: فرسودگی شغلی حالتی از کاهش قدرت سازگاری فرد با عوامل استرس زا بوده و نشانگانی است که از خستگی عاطفی ، بدنی و روانی تشکیل شده است.
احمدی می گوید: فرسودگی شغلی منجر به بروز نگرش منفی از خود، نگرش منفی به شغل و میل به عدم ارتباط مناسب با همکاران هنگام انجام وظیفه می شود از این رو فرسودگی شغلی ممکن است فرد را به انواع بیماری های مختلف جسمانی و روانی سوق دهد.
**نقش مدیران مشاغل در پیشگیری از فرسودگی شغلی
این روانشناس صنعت سازمانی به مدیران و صاحبان مشاغل برای آنکه فرسودگی گریبان کارکنان و کارمندانشان را نگیرد، توصیه کرد: افرادی را به کار گیرند که نه تنها علاقه مند به کار در آن محیط باشند بلکه به لحاظ ساختار شخصیتی نیز متناسب با شغل مورد نظر باشند.
احمدی افزود: همچنین مدیران باید لزوم آموزش حین خدمت را فراموش نکنند و مناسبت ها و لحظات شاد و شیرین کارکنان خود را به یاد داشته باشند و از آنان تشکر و قدردانی کنند.
وی تاکید کرد: پاداش و تشویق کارکنان در هر سنی موجب افزایش نرخ پاسخ دهی کاری می شود.
احمدی یادآور می شود: تشویق و پاداش حین کار ، رضایت از خود و اعتماد به نفس کارکنان را افزایش می دهد که نهایتا در محیط شغلی رضایت شغلی را به همراه دارد.
وی با بیان اینکه تناسب شخصیت و شغل از فرسودگی شغلی جلوگیری می کند، می گوید: حضور روانشناس صنعتی و سازمانی در محیط های شغلی در کاهش پدیده فرسودگی شغلی، موثر خواهد بود.
احمدی به اینگونه افراد توصیه می کند از روش های خاص ایجاد آرامش مانند دوره های استراحت کوتاه مدت استفاده کنند و همچنین از برنامه های غذایی مناسب، خواب کافی و رفتن به دامن طبیعت بهره گیرند.
**داشتن نگرش منفی از پیامدهای فرسودگی شغلی
روانشناس صنعت سازمانی یادآور می شود: فرسودگی شغلی حالتی از کاهش قدرت سازگاری فرد با عوامل استرس زا بوده و نشانگانی است که از خستگی عاطفی ، بدنی و روانی تشکیل شده است.
احمدی می گوید: فرسودگی شغلی منجر به بروز نگرش منفی از خود، نگرش منفی به شغل و میل به عدم ارتباط مناسب با همکاران هنگام انجام وظیفه می شود از این رو فرسودگی شغلی ممکن است فرد را به انواع بیماری های مختلف جسمانی و روانی سوق دهد.
**نقش مدیران مشاغل در پیشگیری از فرسودگی شغلی
این روانشناس صنعت سازمانی به مدیران و صاحبان مشاغل برای آنکه فرسودگی گریبان کارکنان و کارمندانشان را نگیرد، توصیه کرد: افرادی را به کار گیرند که نه تنها علاقه مند به کار در آن محیط باشند بلکه به لحاظ ساختار شخصیتی نیز متناسب با شغل مورد نظر باشند.
احمدی افزود: همچنین مدیران باید لزوم آموزش حین خدمت را فراموش نکنند و مناسبت ها و لحظات شاد و شیرین کارکنان خود را به یاد داشته باشند و از آنان تشکر و قدردانی کنند.
وی تاکید کرد: پاداش و تشویق کارکنان در هر سنی موجب افزایش نرخ پاسخ دهی کاری می شود.
احمدی یادآور می شود: تشویق و پاداش حین کار ، رضایت از خود و اعتماد به نفس کارکنان را افزایش می دهد که نهایتا در محیط شغلی رضایت شغلی را به همراه دارد.
وی با بیان اینکه تناسب شخصیت و شغل از فرسودگی شغلی جلوگیری می کند، می گوید: حضور روانشناس صنعتی و سازمانی در محیط های شغلی در کاهش پدیده فرسودگی شغلی، موثر خواهد بود.
