فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش کایرما جوپکا یوفکا

تاریخچه ی پخت نان به هزاره­ های خیلی قبل می­رسد. در ابتدا انسان دانه­ های کوبیده شده غلات مختلف را با آب مخلوط می­کرد و خمیر حاصل را روی سنگ­های داغ می­پخت و با گذر زمان و پی بردن به فوت و فن­های شیوه ی پخت نان نیز کامل­ تر شده است. تمدن ­ها و فرهنگ­ های مختلف نان­ های متفاوتی را تولید می­کنند. نان لواش یکی از نان ­های قدیمی خاورمیانه است و امروزه در کشورهایی همچون ایران، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکیه هنوز مورد استفاده قرار می­گیرد؛ و به دو شکل سنتی و صنعتی تهیه می ­شود.

نان لواش یک نان نازک و ترد است، به قطر سه میلیمتر و از خمیر فطیر یا خمیر کم در­آمده پخته می­ شود. در ایران به این نان، نان تنوری یا نان تافتون هم می­گویند؛ و در کشورهای ذکر شده به اسم­های کایرما، جوپکا و یوفکا نیز شناخته می­شود.

برای ساخت این نان حداقل به سه نفر نیاز داریم که هر یک از افراد مسولیت بخشی از پخت نان را بر عهده دارند و اکثراً این کار بر عهده ی زنان بوده است. در مناطق روستایی این نان به همان شیوه ی خیلی قدیمی تهیه می­ شود و همسایگان در تهیه نان به یکدیگر یاری می ­رسانند. در شیوه ی سنتی نانِ لواش، تنور در دل زمین حفر شده است خمیر را بر روی سطح گردی از جنس فلز یا چوب که به وسیله ی  پارچهای پوشانده شده پهن می­کنند و سپس به دیواره ­های تنور از قبل روشن شده می­چسبانند.

در بعضی مناطق ایران و آذربایجان برای متبرک کردن روز عروسی از این نان استفاده می­کنند و نان را بر روی شانه ی عروس قرار می­دهند . در کشورهای قزاقستان و قرقیزستان در مراسم تشیع جنازه این نان طبخ و خیرات می­شود و با پخش کردن این نان در میان مردم آرزوی بخشایش برای فرد درگذشته می­کنند.

نان لواش در سال 1396 شمسی به شکل فرهنگ مشترک کشورهای ایران، جمهوری­آذربایجان، ترکیه، ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان به عنوان میراث معنوی و ناملموس یونسکو به ثبت رسیده است.