ماد‌ها در ایستگاه دهلی، جهانی شدند/ هگمتانه ثبت جهانی شد
انتظار کهنه همدانی‌ها برای ثبت جهانی هگمتانه بالاخره نتیجه داد و در چهل و ششمین اجلاس کمیته میراث جهانی؛ همه جهان تمام‌قد به احترام هگمتانه، شهر تاریخی ماد‌ها ایستاد.
هرچند خیلی زودتر از این‌ها باید نام همدان در آثار جهانی نقش می‌بست، اما بالاخره تقویم خوش‌خبری بر دوش هگمتانه خانه کرد و بی‌توجهی جهان به دیار همدانا پایان یافت و هگمتانه به ثبت جهانی رسید.
چهل و ششمین اجلاس کمیته میراث جهانی تمام قد ایستاد و به ثبت جهانی هگمتانه، شهر ماد‌ها رای مثبت داد تا مردم جهان از این پس نام هگمتانه را در لیست یونسکو به نظاره بنشینند.
صدالبته که اقدامات ثبت جهانی هگمتانه در سال ۱۴۰۱ آغاز و در ابتدا عرصه برای این کار جهانی مشخص شد؛ گام دوم، اما تکمیل و ارسال پرونده به یونسکو بود که با قوت انجام گرفت.
چندی بعد همدان مهیا شد، از عرصه و حریم عرصه گرفته تا شهروندان همگی برای حضور ارزیابان یونسکو به خط شدند.
در نهایت مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در تاریخ سوم شهریور سال ۱۴۰۲ از ورود ارزیاب به همدان خبر داد و گفت: مراتب ارزیابی پرونده ثبت جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» توسط ارزیاب یونسکو در همدان در حال انجام است و از روز گذشته با ورود ارزیاب، مراحل بازبینی مستندات پرونده به خوبی طی شده است.
ارزیاب یونسکو هم در سفر به همدان تاکید کرد که من پیش از سفر به همدان، پرونده را مطالعه کرده‌ام و معتقدم ظرفیت زیادی برای ثبت جهانی وجود دارد و بر اساس مشاهداتی که داشتم، ثبت جهانی آن شدنی است به ویژه که یکی از موارد مهم این پرونده، انسان‌محور بودن آن است به نحوی که در بازار دیدم مردم، سنت‌های قدیم خود را حفظ کرده‌اند و زندگی در جریان است.
ابراز رضایت ارزیاب یونسکو از پرونده ثبت جهانی بارقه‌های امید را بین مردم این کهنه‌دیار صدچندان کرد؛ به ویژه که این پرونده پس از سال‌ها چشم‌انتظاری وارد مسیر ثبت جهانی شد.
اگرچه با توجه به مضامین منتشر شده، حسن سلطانی، مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه در تاریخ پنجم اردیبهشت امسال اعلام کرد ارزیاب یونسکو پس از بازدید سوالاتی در راستای تشکیل پرونده مطرح کرده، این سوالات در ۶ ماهه دوم سال گذشته توسط کارشناسان و اساتید مجرب باستان شناسی، معماری و مرمت مورد بررسی دقیق قرار گرفته و در نهایت گزارش مستدلی تنظیم و ارسال شد.
در این میان آنچه مهم به شمار می‌رود عرصه آثار کاندیدای ثبت در همدان است که ۷۵ هکتار تعیین شد به طوری که از آرامگاه بوعلی شروع می‌شود تا هگمتانه، همین طور از طرفین از سمت شرق خط محدوده از کنار رودخانه عبور می‌کند و از سمت غرب نیز به ذوالریاستین و قسمتی از خیابان شریعتی عبور و از کنار بقعه استرومردخای می‌گذرد.
طبق مستندات پرونده، ۳۲ هکتار از این ۷۵ هکتار عرصه تپه هگمتانه و ۴۳ هکتار باقی مانده متشکل از مجموعا ۱۱۵ اثر است اعم از بازار، آرامگاه‌ها و میدان امام.
مبرهن است در این محدوده یک سری آثار شاخص وجود دارد ضمن اینکه این آثار ثبت ملی شده است.
اما در بزنگاه ارائه پرونده ثبت «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» در اجلاسیه کمیته میراث جهانی یونسکو به میزبانی دهلی نو، در مردادماه این پرونده با ملاحظات محتوایی روبرو و مرکز تاریخی از ثبت جهانی حذف شد به عبارتی فرصتی مغتنم از دست رفت.
فرصتی که به یاس بدل شد و مسئولان ارشد استان به ویژه سکان‌دار میراث فرهنگی استان باید پاسخی درخور برای تشریح این مهم داشته باشند به طوری که جوابگوی خاموشی بارقه‌های امید همدانی‌ها برای جهانی شدن مرکز تاریخی را در بر بگیرد.
اگرچه در این میان تدابیری برای ارائه ثبت جهانی هگمتانه در کمیته ثبت جهانی اتخاذ شد که جای امیدواری دارد به شرط و شروطی که یحتمل مرکز ثبت جهانی قید خواهد کرد.
به عبارتی نخستین اخباری که از کمیته میراث جهانی به گوش رسید چندان به مذاق همدانی‌ها خوش نیامد و مرکز تاریخی از پرونده همدان حذف شد، اما نیمه پر لیوان این بود که هگمتانه همچنان پابرجا ماند.
پابرجا ماند و در نهایت در جلسه روز شنبه ششم مردادماه نیمه پر لیوان به ثبت جهانی هگمتانه رسید و حق همدانی‌ها پس از سال‌ها چشم‌انتظاری اعاده شد.
